Mbiri ya Zanzibar

Ŵanthu ŵakukhala mu Zanzibar kwa vilimika 20,000. Mbiri ya caru ici yikamba apo virwa ivi vikazgoka malo agho ŵamalonda ŵakendangamo pa ulendo wawo pakati pa Africa Great Lakes, Somali Peninsula, Arabia Peninsula, Iran, na India. Unguja wakaŵa na dowoko lakuvikilirika, ntheura nangauli ku virwa ivi kukaŵavya vinthu vinandi vyakuzirwa, kweni ŵanthu ŵa ku Oman na Yemen ŵakakhalanga mu msumba wa Zanzibar. Ŵakazenga misasa pa virwa ivi na kuzenga masisiteri ghakwamba mu chigaŵa cha ku Africa.

Mu nyengo iyo ŵanthu ŵakasandanga malo, ufumu wa Portugal ndiwo ukaŵa wakwamba kulamulira Zanzibar. Mu 1698, Zanzibar yikakhwaskika na boma la Oman, ilo likagwiliskiranga ntchito malonda na vyakurya vinyake. Ŵanthu ŵakamba kulima vyakununkhira pa malo agha. Lekani ŵakamba kuchema virwa ivi kuti Spice Islands. Cinthu cinyake cikuru ico ŵakaguliskanga ni mino gha zovu agho ŵakakomanga mu caru ca Tanganyika. Chigaŵa chacitatu ico cikapangiska kuti caru ici ciŵe na ndalama zinandi ni ŵazga. Fumu ya Zanzibar yikaŵa na mazaza pa chigaŵa chikuru cha mumphepete mwa Nyanja Yikuru ya ku Africa, icho chikachemekanga Zanj.

Nyengo zinyake, mwakucepa, nyengo zinyake mwamabuci, ufumu wa Britain ukamba kuwusa Zanzibar. Mu 1890, charu cha Zanzibar chikaŵa pasi pa Britain. Kufwa kwa fumu yimoza na kuwusa kwa fumu yinyakeso iyo Ŵacigiriki ŵakakondwa nayo yayi, kukacitiska nkhondo ya Anglo-Zanzibar, iyo yikucemekaso kuti nkhondo yifupi comene mu mdauko.

Virwa ivi vikafwatuka ku boma la Britain mu Disembala 1963. Pakati pajumpha mwezi umoza, ŵanthu ŵanandi ŵa ku Zanzibar ŵakakomeka, ndipo ŵanthu ŵanandi ŵa ku India na Ŵaarabu ŵakachimbizgika. Mu Epulero, caru ici cikasazgikana na caru cikuru ca Tanganyika, panji kuti Tanzania. Mu vyaka vyasonosono apa, ku Zanzibar kwacitika vivulupi vya ndyali cifukwa ca masankho, ndipo mu 2001 kukacitika nkhondo yikuru.


© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search